Fenotyp co to jest i jaki ma związek z wyborem diety keto?

Co to jest fenotyp człowieka?

Fenotypem określa się pewien zbiór wszystkich cech danego organizmu czyli de facto cech człowieka. Są to zarówno cechy fizyczne takie jak budowa ciała, kolor skóry, wysokość, jak i morfologia danego organizmu i jego geny (a więc genotyp). Choć genotyp każdego człowieka jest indywidualny i stały, to fenotyp może ulegać zmianom i możemy pracować nad nim.

Czy fenotyp determinuje rodzaj diety?

Stan wyjściowy ma ogromne znaczenie. To, że widzicie szczupłą osobę albo umięśnionego sportowca z niskim poziomem tkanki tłuszczowej, który zajada się pysznymi tłustościami – nie powinno być w żaden sposób wyznacznikiem diety keto dla kogoś z nadwagą lub otyłością. Na podobnej zasadzie nie sądzę, by dobrym wyjściem było naśladowanie treningu zawodowego kulturysty przez osobę, która jest pierwszy raz na siłowni.

Weźmiemy ogromną populację, złożoną zarówno z osób zdrowych jak i chorych i wprowadzimy je na dietę keto w rozumieniu tłustych, wysoce przetworzonych mięs – i uzyskamy różne efekty, również negatywne, bo stan wyjściowy zrobi ogromną różnicę. Jednak nie należy wyciągać wniosków idących na tyle daleko, by uznać, że dieta keto właśnie na tym polega. Równie dobrze moglibyśmy rozdzielić badaną populację: osoby szczupłe i umięśnione mogłyby pozostać przy większym udziale tego typu produktów w diecie, ale osoby z nadwagą i nieciekawym stanem metabolicznym, otrzymałyby zupełnie inną dietę keto, na przykład w wariancie śródziemnomorskim. I tu wyniki również byłyby inne.

Uważam, że wielkim sukcesem było rozdzielenie ketozy klinicznej od ketozy odżywczej w świadomości odbiorców na całym świecie. Kolejny rozdział, który według mnie powinien nastąpić, to rozdział ketozy odżywczej pod względem stanu wyjściowego (i stanu docelowego). I to jest dobry moment, abym przedstawił Wam trzy fenotypy.

Fenotyp -1 czym się charakteryzuje?

To osoba z nadwagą lub otyłością, siedzącym trybem życia, niskim poziomem tkanki mięśniowej. W takim fenotypie mamy najprawdopodobniej do czynienia z insulinoopornością, endotoksemią metaboliczną, akumulacją ceramidów i triacylogliceroli w mięśniach, wielokrotnie również z wczesnymi etapami niealkoholowego stłuszczenia wątroby i upośledzonym spalaniem kwasów tłuszczowych. Wysoka podaż kaloryczna z długich kwasów tłuszczowych może co najmniej nie pomóc, a niekiedy pogorszyć już istniejący problem.

Deficyt kaloryczny, energia dostarczana z łatwiejszych, bardziej dostępnych MCT, uzupełnienie omega-3 i stopniowe wprowadzanie aktywności fizycznej, by stymulować tkankę mięśniową i znacząco zredukować tkankę tłuszczową zanim zaczniemy myśleć o większym dowozie kilokalorii i smakowitych długich kwasów tłuszczowych – to zdecydowanie bezpieczniejsze podejście.  To, w mojej opinii, w bardzo elegancki sposób mówi nam: nasze decyzje programują nasz metabolizm, wypalają w nim pewne cechy; gruntowne zmiany potrzebują czasu.

Fenotyp 0 czym charakteryzują się osoby z tym fenotypem?

To osoba szczupła, średnio-aktywny tryb życia, umiarkowany poziom tkanki mięśniowej pod względem ilości i/lub aktywności metabolicz­nej tkanki. 

W takim przypadku zależy nam na rozwoju tkanki mięśniowej pod względem ilościowym i/lub jej aktywności, jednocześnie utrzymując tkankę tłuszczową na zdrowym, niskim poziomie. W takim fenotypie warto stopniowo rozwijać zdolność adaptacji do zmian zachodzących w naszym otoczeniu poprzez kontrolowaną ekspozy­cję na różne formy stresu krótkotrwałego – treningi, ekspozycja na zim­no i ciepło, ewentualnie okresowe posty. Okazjonalne nasycone uczty osadzone na deficycie kalorycznym i wysokiej aktywności fizycznej nie powinny wyrządzić krzywdy. Jest to również stan wyjściowy, w którym można stopniowo rozwijać górny próg spożycia węglowodanów na die­cie ketogenicznej przy wykorzystaniu koncepcji Metflex.

Czym charakteryzuje się fenotyp +1

To osoba o wysokim poziomie tkanki mięśniowej, niskim poziomie tkanki tłuszczowej, z wysoką wrażliwością insulinową i wysoką aktywnością fizyczną w ciągu dnia i tygodnia (powiedzmy, że minimum 4 progresywne treningi siłowe w tygodniu, minimum 10-15 tys. kroków codziennie). W takim fenotypie zależy nam na utrzymaniu lub dalszym rozwijaniu wypracowanej kompozycji składu ciała, m.in. dzięki dostosowaniu diety do wymagań sportowych (zapewnienie wysokiej regeneracji, podaży energetycznej, wrażliwości insulinowej, funkcjonowania mikrobiomu). Tymczasowe epizody podejścia eliminacyjnego nie powinny wyrządzić takim osobom większej szkody, jednak warto kontrolować dwa aspekty: epizody te nie mogą doprowadzić ani do rozwoju insulinooporności, ani do pogorszenia wydajności treningowej.

Do jakiego fenotypu powinniśmy dążyć?

Osoba z fenotypem –1 powinna jak najszybciej rozpocząć wyprowadzkę do krainy fenotypów 0. Osoba z fenotypem 0 powinna pracować nad przekształceniem się w fenotyp +1. Fenotypy +1 z kolei pracują nad utrzymaniem tego stanu, bo daje on najwięcej wolności i skutecznie pomaga nam żyć i wydajnie, i zdrowo i długo.

Jeśli chcesz wejść głębiej w świat diety ketogenicznej, odpowiednich dla Towjego organizmu wyborów to warto sięgnąć po pozycję Metflex Dawida Dobropolskiego.